به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، وحیده نظری مدرس زبان اشاره و معلم آموزش و پرورش استثنایی کودکان ناشنوا و کم شنوا، در پنجمین روز از مجموعه نشست‌های علمی و آموزشی جشنواره قصه‌گویی به ارائه نکته‌هایی برای قصه‌گویان زبان اشاره پرداخت و گفت: شما برای قصه‌گویی به زبان اشاره نیازمند این هستید، ابتدا با فرهنگ ناشنوایان آشنا شوید. به خاطر داشته باشید که بچه ناشنوا با واژه‌ها آشنا نیست و قدرت درک و گیرایی در قصه را همانند یک بچه شنوا ندارد. بنابراین باید به عمق زبان ناشنوا دقت داشته باشیم، به دریافت درستی از مفاهیم برسیم و در نهایت توانمندسازی کنیم.
او ادامه داد: باید برای کودک ناشنوا با کلمه‌های حقیقی قصه گفت. از آنجایی که بچه‌های کم‌شنوا با واژه‌ها تا حدی آشنا هستند، بیشتر لب‌خوانی می‌کنند. بنابراین بچه به لب نگاه می‌کند؛ باید دقت کنید تا کلمه‌هایی را که در بیان شبیه هم هستند، به نحوی با زبان اشاره بیان کنید تا بچه را به اشتباه نیاندازد.
در قصه‌گویی صدا را قطع کنید
این مدرس زبان اشاره همچنین افزود: وقتی یک شنوا برای ناشنوا قصه می‌گوید کار سخت است و همین عدم ارتباط باعث شده تا با فرهنگ هم آشنا نباشند و هیچ ناشنوایی به فضای قصه‌گویی وارد نشود. همین که شما مربیان کانون زبان اشاره را یاد گرفتید و قصه‌گویی می‌کنید بسیار خوب است، اما سعی کنید دو زبانه باشید چرا که برخی از ناشنوایان اصلا از واژه استفاده نمی‌کنند و بی‌صدا هستند. بنابراین وقتی قصه می‌گویید به زبان آنها صحبت کنید. شما که شنوا هستید وقتی زبان اشاره را می‌آموزید و می‌خواهید قصه‌گویی کنید گاهی در ذهن‌تان تداخل ایجاد می‌شود، وقتی صدا را قطع می‌کنید تک زبان می‌شوید و مغز راحت‌تر دستور می‌دهد و دیگر آن تداخل ایجاد نشده و در قصه‌گویی مکث یا فراموشی نخواهید داشت. دستان من صدای من هستند، بنابراین صدا را قطع کرده و بی‌صدا قصه را به زبان اشاره بگویید راحت‌تر است.
نظری بیان کرد: اشاره نیز یک زبان است، باید ابتدا اصول آن را یاد بگیرید، بعد وارد جمع ناشنوایان و کم شنوایان شوید تا خوب یاد بگیرید. تا می‌توانید تمرین زبان اشاره کنید.
با حرکت صورت و بدن قصه بگویید
این مربی همچنین درباره استفاده از لب‌ها در هنگام استفاده از زبان اشاره نیز اظهار کرد: اینکه برخی فکر می‌کنند می‌توانند بدون استفاده از لب، زبان اشاره کار کنند، کاملا اشتباه است. همان‌طور که گفتم کم‌شنواها لب‌خوانی می‌کنند تا متوجه شوند. باید به عمق زندگی ناشنواها بروید و برایشان قصه بگویید تا به راحتی درک کنند و با آن ارتباط بگیرند. در قصه‌گویی معمولی شما لحن و وسعت صدایتان را تغییر می‌دهید تا مخاطب متوجه منظور شما بشود، اما ناشنوا صدا را نمی‌شنود. بنابراین با حرکت دست، صورت و بدن باید جان کلام را به او برسانید.
او در ادامه به تفاوت زبان اشاره در کشورها پرداخت و گفت: هر کشوری زبان اشاره خاص خودشان را دارند و به زبان خودشان صحبت می‌کنند. حالا وقتی ما می‌خواهیم برای کشورهای دیگر قصه بگوییم باید از زبان اشاره بین‌المللی استفاده کنیم و پایه آن نیز فراگیری زبان اشاره خودمان است.
از کلمه‌ها در جای درست استفاده کنید
این معلم آموزش و پرورش همچنین به استفاده درست از کلمه‌ها اشاره کرد و افزود: در زبان اشاره باید از کلمه‌ها در جایگاه درست خود استفاده کنید تا معنی آن تغییر نکند. اگر می‌خواهید قصه بگویید باید سعی کنید ارتباط چشمی با مخاطبتان داشته باشید و روی صحنه حرکت کنید تا بچه متوجه شود. اما فراموش نکنید که پشت به کودک قصه نگویید، او باید صورت شما را ببیند تا متوجه منظورتان بشود. قصه‌گویان خانمی که چادر سر می‌کنند یا قصه‌گویان مردی که محاسن دارند، حواس‌شان باشد تا به نحوی اجرا کنند که بچه متوجه حرکات لب‌ها و بدن آنها بشود.
او در پایان سخنان خود چند توصیه کرد و گفت: قصه را باید بخوانید، تجسم کنید و بعد کوتاه شده و ساده ارائه دهید. نباید با استفاده از ادبیات کتابی، برای کودک ناشنوا قصه تعریف کنید. ما از کلمه‌ها و واژگان ساده استفاده می‌کنیم و اگر کلمه‌ای سخت باشد باید به نحوی استفاده شود تا بچه آن را بفهمد. اینجاست که هم پدر و مادر از شنیدن قصه لذت می‌برند و هم بچه. و یادتان باشد وقتی در جشنواره حضور دارید فکر کنید یک بچه ناشنوا پیش شماست، به جایزه فکر نکنید.
تا می‌توانید تمرین کنید
در ادامه این نشست کیخسرو رنگرز مدرس و گوینده خبر زبان اشاره و عضو هیئت مدیره انجمن ناشنوایان تهران، ساعتی با مربیان و کارکنان کانون صحبت کرد و نکته‌هایی را به آنها توصیه کرد.
او گفت: در زبان فارسی بعضی از کلمه‌ها معانی مختلفی دارند مانند شیر که هم خوردنی است، هم نام یک حیوان است و هم وسیله‌ای است برای استفاده از آب لوله‌کشی که معنی آن در جمله مشخص می‌شود. در زبان اشاره نیز برخی کلمه‌ها معنی خود را در جمله نشان می‌دهند. به طور مثال برای منفی کردن یک فعل در زبان فارسی اول حرف «ن» می‌آید بعد فعل اما در زبان اشاره برعکس است.
رنگرز ادامه داد: وقتی وارد صحنه می‌شوید بعضی از کلمه‌های جدید را اگر کشف کردید یا می‌خواهید عموم متوجه شوند باید آن را کلمه به کلمه بگویید و بعد شروع به تعریف قصه کنید. باید آنقدر تمرین داشته باشید تا ابتدا ملکه ذهن خودتان بشود و بعد بتوانید درست به مخاطب ارائه دهید. یادتان باشد که در زبان اشاره شعر نداریم و باید آن را تبدیل به متن کرده و ارائه دهید.
زبان اشاره را ساده و روان استفاده کنید
این مدرس همچنین بیان کرد: زبان اشاره در زبان‌های خارجی نیز هر کدام متفاوت هستند یعنی هر کشوری یک فرهنگ دارد و زبان اشاره آن نیز برگرفته از فرهنگ و هویت همان کشور است. در زبان فارسی برای یک جمله از کلمه‌های متعددی استفاده می‌شود، در حالی که در زبان اشاره کاملا ساده، روان و کوتاه شده باید صحبت کرد.
او اظهار کرد: در مدارس استثنایی معلمی که تدریس می‌کند، نهایت چند ساعت دوره آموزشی گذرانده است و این کافی نیست. شما باید در جامعه ناشنوایان حضور پیدا کنید و با استفاده از نکته‌هایی که آموزش دیده‌اید بارها و بارها تکرار داشته باشید تا بتوانید به زبان آنها صحبت کنید، چرا که یک‌سری از کلمه‌ها در کتاب‌های آموزش زبان اشاره وجود دارد که در دنیای واقعی شما از آنها استفاده نمی‌کنید و با حضور در جمع ناشنوایان متوجه این تفاوت‌ها می‌شوید.
در پایان هر دو نشست مربیان کانون با زبان اشاره قصه‌گویی کردند و هر دو مدرس نکته‌های آموزشی را به آنها توصیه کردند.
گفتنی است اداره‌کل آموزش و پژوهش کانون به منظور ارتقای سطح آگاهی قصه‌گویان هفت جلسه آموزشی با حضور ۹ مدرس در ۹ بخش ادبیات در نظر گرفته است تا بیست‌وپنجمین جشنواره قصه‌گویی با کیفیت مطلوب‌تری برگزار شود.
بیست‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همزمان با شب یلدا برگزار می‌شود.
