به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، حسین اسکندری، فرخنده مفیدی و مقداد فهیمی سخنرانان این نشست بودند.
بر این اساس، فرخنده مفیدی استاد دانشگاه علامه طباطبایی نخستین سخنران این برنامه بود. وی سخنان خود را این چنین آغاز کرد: «کودکان سرمایه‌های واقعی یک جامعه هستند و کودک و بازی رابطه‌ی تنگاتنگی با هم دارند. در حقیقت زمانی که انسان متولد می‌شود در همان ابتدا و به ذات با دست و پای خود بازی می‌کند و خود، وسیله‌ی بازی خود قرار می‌گیرد و در ارتباط با خود به خودآگاهی می‌رسد.
او در ادامه گفت: این امر تجاربی را به او می‌دهد که سبب شکل‌گیری آینده خواهد شد. درست است که در اینجا به نظر می‌رسد که کودک بدون نیاز به ابزار بازی هم رشد می‌کند اما به طور سنتی و در طول تاریخ کودک همواره مورد توجه بوده است. و همیشه امکاناتی در اختیار او قرار گرفته است و بنابر آن امکانات، نیازهای او برطرف شده است. در هر جامعه، محله و قوم نگاه این بوده که با اسباب‌بازی‌های دست‌ساز و خودساز، کودک را سرگرم نگه دارند. اعتقاد و باور فرهنگی هم این بوده که بچه‌ها باید سرگرم شوند.»
مولف کتاب «برنامه‌ی آموزش و پرورش پیش از دبستان و دبستان» سخنرانی خود را با عنوان «نقش اسباب‌بازی در آموزش و فرهنگ» این‌طور ادامه داد: «اسباب‌بازی با خود بازی و بازی‌گر در ارتباط تنگاتنگ است. باید دانست که کودکی که بازی می‌کند چه خصوصیتی دارد و بازی او باید چه خصوصیتی داشته باشد. این مساله در دیگر کشورها همواره مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. تاثیر بازی بر رشد جسمی و حرکتی، رشد ذهنی- عاطفی- روانی، اجتماعی – مهارتی، آفرینندگی و زبان، مورد بررسی فراوان قرار گرفته است.»
این روان‌شناس درباره‌ی کاربردهای اسباب‌بازی گفت: «اسباب‌بازی چه در خانه، چه در محیط فرهنگی، چه در محیط آموزشی، چه در محیط باز اجتماعی، همه باید به گونه‌ای باشند که به رشد و تعادل جسمی کمک کند.»
وی ادامه داد: «در رشد ذهنی و شناختی کودکان وسایل گوناگونی وجود دارد که کودکان را به چالش می‌کشد، به موضوع حل مساله کمک می‌کند، توازن و تعادل ذهنی را به وجود می‌آورند تا ذهنشان را فعال نگه دارند. این چالش‌ها می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد چون تجارب کودکی، تجارب بزرگ‌سالی را شکل می‌دهد.»
مفیدی درباره‌ی تاثیر اسباب‌بازی بر زبان‌شناسی و آفرینندگی سخن گفت: «در بحث زبان‌شناسی و آفرینندگی زبانی شاید یک ابزار به نظر گویا نباشد اما وقتی افرادی که می‌توانند مهارت‌های زبانی را به کودک بیاموزند از این ابزار بهره می‌برند موفق عمل می‌کنند. همگی می‌دانیم که هر چه کودک در سنین کمتر به رشد زبانی و اجتماعی برسد در نهایت در بزرگ‌سالی موفق‌تر عمل می‌کند. همچنین وقتی کودک به یک شیوه بیندیشد و نگاهش از یک زاویه ذهنی باشد، ذهن او همگراست. او نمی‌تواند به راه‌های مختلف بیندیشد. انعطاف‌پذیری او کم است. اما اگر اسباب‌بازی، او را ترغیب کند که از راه‌های مختلف بیندیشد و با آزادی دست‌ورزی کند طبیعتا ذهن بسته‌ای نخواهد داشت. خلاقیت چیزی نیست جز نزدیکی به تفکر واگرا.»
وی در مورد چالش‌های پیش روی اسباب‌بازی در کشور گفت: «هزینه‌ی خرید اسباب‌بازی در دیگر کشورها چشم‌گیر است و این بیانگر اهمیت آن جامعه به رشد و ارتقای کودک است. وقتی به وضعیت اسباب‌بازی در بخش آموزش نگاه می‌کنیم می‌بینیم که مهدها و مدارس هنوز آمادگی لازم برای ورود به طبقه‌بندی‌های جهانی را ندارند. ما هنوز از نگاهمان به اسباب‌بازی از مرحله‌ی خرید و نگه‌داری فراتر نرفتیم. خلاقیت در تولید اسباب‌بازی و چگونگی آگاهی‌رسانی این حوزه هنوز راه طولانی را در پیش روی خود دارد. سرمایه‌گذاری یعنی نشر کتاب، بروشور و اطلاع‌رسانی پیرامون تولیدات.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «در جامعه‌ی پیشرفته کتاب و اسباب‌بازی از هم جدا نیست. پس مجموعه‌های فرهنگی اسباب‌بازی و کتاب را در کنار هم تعریف می‌کنند و هیچ‌گاه اسباب‌بازی را عنصری جدا از فرهنگ نمی‌دانند. چون اسباب‌بازی یک عنصر فرهنگی است. باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.»
مقداد فقیهی نماینده‌ی موسسه فرهنگی فکرانه، تولید کننده‌ی حاضر در این نشست بود. وی در حوزه‌ی «رویکردهای تجربی در شناسایی ظرفیت‌های بازی» سخن گفت و شناخت نادرست مخاطبان از کاربردهای اسباب‌بازی را یک آسیب جدی خواند: «تا زمانی که نگاه و تلقی ما از اسباب‌بازی سرگرمی است اندازه‌ی بازار محدود است. در این راه هر حرکتی که بتواند ظرفیت بازی را تغییر بدهد به تولیدکنندگان کمک خواهد کرد.»
وی درباره‌ی نقش تولیدکنندگان در احیای این ظرفیت نیز صحبت کرد و با معرفی محصول تولیدی شرکت متبوع خود که در حوزه‌ی سرگرمی‌های فکری است، گفت: «ما تولید کنندگان نیز مسوولیت اجتماعی خود را می‌دانیم و به پویایی خانواده‌ها فکر می‌کنیم. لذا موسسه فرهنگی فکرانه نیز با توجه به شیوه نگرش خود این ظرفیت و پشتیبانی را ایجاد کرد که در حاشیه‌ی رویدادها به ارایه‌ی محصولات خود بپردازد.»
حسین اسکندری در ادامه‌ی نشست «نقش اسباب‌بازی در رشد و سلامت کودکان» سوال مهمی را مطرح کرد: آیا ما اسباب‌بازی داریم؟ آیا هرچه می‌سازیم اسباب‌بازی است؟
وی گفت: «گمان می‌کنم بسیاری از چیزهایی که می‌سازیم اسباب‌بازی نیست. بگذارید مثال ساده‌ای بزنم، تکه چوبی که ما در بچگی داشتیم هم شمشیر می‌شد و هم اسب. اما آیا اسباب‌بازی امروزی وارد زندگی بچه‌ها می‌شود؟ بخشی از دنیای آن‌ها می‌شود؟»
مدیر گروه روان‌شناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: «عروسک تدی صبح و شب در رختخواب کودک و نوجوان اروپایی است. شخصیت باب اسفنجی موسیقی، فرهنگ و شخصیت‌پردازی دارد. این شخصیت کنش دارد. اما آیا ما توانسته‌ایم چنین محصولی تولید کنیم. آیا ما تعریف درستی از کودکی ارایه داده‌ایم؟ شاید در تعریف حقوقی، کودکی در 18 سالگی پایان بگیرد اما تحقیقات فلسفی چیز دیگری به ما می‌گوید، کودکی تا مرگ پایان ندارد. کودکی آستر لباس بزرگ‌سالی است.»
این نویسنده در ادامه سخنانش چنین گفت: «کودکی دو عنصر دارد. بازی و تخیل. وقتی این دو به هم گره بخورند اسباب‌بازی تولید می‌شود. این اصل مهم را زمانی می‌فهمیم که دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های دیگر کشورها در دوره‌ی دکترا موفق عمل نمی‌کنند. در این دوره به تخیل مفید نیاز است اما دانشجویان ما پر از تکرار و تقلیدند. آن‌ها در بازی و بعد در مدرسه دچار مرگ تخیل شده و می‌شوند. بنابراین نباید فراموش کنیم که بازی سنگ بنای جامعه است.»
اسکندری مشارکت پذیری، ارتباط و قاعده‌مندی را عناصری خواند که بازی به کودک می‌آموزد و بازی را نقطه‌ی مقابل افسردگی عنوان کرد.
وی در پایان سخنانش توجه بیشتر به مفهوم بازی و فرهنگ‌سازی آن را خواستار شد: «می‌دانیم که تحول شناختی دو پایه دارد. یکی با اسباب‌بازی ایجاد می‌شود، یکی در تعامل مادر و کودک. این دو باید در کنار هم باشد. اما آیا در ایران و در مفهوم بازی، تعامل مادر فرزندی تعریف شده است؟ آیا در رابطه‌ی مادر و فرزند بازی جایی دارد؟ اسباب‌بازی واسطه‌ی استقلال روانی کودک است و بازی اولین جایی است که بچه تعامل را با مادرش تجربه می‌کند. مهم است که این مفاهیم مهم تعریف و کاربردی شود.»
در ادامه‌ی این نشست پرسش و پاسخ‌هایی در مورد شیوه‌ی انتخاب اسباب‌بازی، عدم طبقه‌بندی و آگاهی رسانی‌ها از سوی تولیدکنندگان اسباب‌بازی میان میهمانان و سخنرانان نیز شکل گرفت.
گفتنی است نشست‌های تخصصی سومین جشنواره ملی اسباب‌بازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تا روز 28 مرداد 1396 آخرین روز جشنواره ادامه خواهد داشت.
