به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، میهمانان این نشست لیلا کفاش‌زاده، مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، دکتر بهنام زنگی، نایب رییس انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران، دکتر فریده حمیدی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دکتر طیبه عزت‌الهی، انسان‌شناس و پژوهش‌گر و مناف یحیی‌پور، دبیر سومین جشنواره ملی اسباببازی بودند.
مناف یحیی‌پور دبیر سومین جشنواره ملی اسباببازی به عنوان اولین سخنران این نشست با تاکید بر تاثیرگذاری اسباببازی بر رشد فرهنگی و تاثیرپذیری کودکان، در این مورد گفت: اولین هدف از تولید اسباببازی قطعا سرگرمی و لذت کودکان بوده است، البته در گذشته تصور بر این بود که اسباببازی فقط وسیله‌ای برای مشغول شدن فرزندان است تا والدین به کار خود برسند اما با پیشرفت و افزایش مطالعات مشخص شد که این ذهنیت اشتباه است چراکه کارکردهای اسباببازی حتی حوزه‌های آموزشی و روانشناسی را نیز شامل می‌شود.
وی کارکردها و اثرات اسباببازی بر کودکان را به سه گروه کشف، هیجان و تخیل و رویاپردازی تقسیم و اظهار کرد: اسباببازی باید به کودک کمک کند که به کشفی برسد، همان چیزی که به آن آموزش گفته می‌شود، در واقع اسباببازی باعث می‌شود کودک دنیای جدیدی را کشف کند. علاوه بر این، اسباببازی نیاز هیجانی کودک را برطرف می‌کند و در ادامه اسباببازی خوب وسیله‌ای است که باعث می‌شود کودک رویاپردازی کند و قوه تخیلش فعال شود.
دبیر سومین جشنواره ملی اسباببازی معتقد است: اسباب‌بازی‌ای که بتواند همه این موارد را پوشش دهد باید با سایر هنرها ترکیب شود که از این میان دو عامل بسیار مهم است، ادبیات و خصوصا ادبیات داستانی و همچنین ادبیات نمایشی است.
وی ادامه داد: در واقع اگر یک اسباببازی دارای یک داستان با پیشینه فرهنگی، هنری و یا تاریخی باشد قطعا می‌تواند کشف جدیدی برای کودک باشد که اتفاقا به تقویت جنبه‌های هیجانی و تخیلی کودک نیز کمک می‌کند، مثال ملموس این موضوع ساخت اسباببازی و عروسک مبتنی بر انیمیشن‌های محبوب کودکان است.
یحیی‌پور با بیان اینکه متاسفانه ساخت اسباببازی در ایران با این نگاه و بهره‌گیری از شخصیت‌های داستانی و فرهنگی کشورمان اتفاق نمی‌افتد، افزود: یک پیش‌فرض غلطی از زمان قاجار و وارادات اسباببازی و عروسک از فرنگ به ایران ایجاد شده که بر اساس آن رابطه قراردادی‌ای بین عروسک و زیبایی تعریف شده است، در این حد که به هر چیز زیبایی گفته می‌شود که «عروسک» است و همین سبب شده ما نسبت به زمینه‌های فرهنگی خودمان و تقویت آن‌ها در ساخت اسباببازی بی‌توجه شویم و فقط عوامل ظاهری را مدنظر بگیریم.
وی تاکید کرد: نمی‌توان همه بار فرهنگی را بر دوش یک عروسک یا اسباببازی گذاشت اما واقعیت این است که باید مجموعه مردم و حاکمیت با هم و در کنار هم حافظ میراث و فرهنگ خود باشند تا تجلی تعلقات بومی و سرزمینی خود را در محصولاتی مانند اسباببازی که از ابتدای کودکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ببینیم.
در ادامه این نشست لیلا کفاش‌زاده، مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه دو گونه تقسیم‌بندی در حوزه ثبت آثار میراث‌فرهنگی وجود دارد، گفت: ثبت قابل لمس مثل کتیبه‌ها و ثبت غیرقابل لمس که شامل موضوع‌هایی می‌شود که در قدیم بوده و حالا وجود ندارد، مثل اسباب‌بازی‌هایی که قدمت تاریخی و قدیمی دارند.
وی با بیان اینکه اسباببازی بهانه است و بچه‌ها با این ابزار مشق زندگی می‌کنند، افزود: پیگیری تاریخچه اسباببازی نشان می‌دهد که قدمت این وسیله در کشور ما به سال‌های خیلی دور برمی‌گردد، مثلا در شهر سوخته واقع در استان سیستان و بلوچستان پیکرک‌های سفالی پیدا شده که نشان می‌دهد احتمالا به شکل اسباببازی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
کفاش‌زاده با اشاره به اشعار شعرای ایرانی مثل مولانا ادامه داد: استفاده از کلماتی مانند طبلک، لعبتی و یا اشاراتی از بازی کودکان با شمشیر و ابزارهایی مثل آن نشان می‌دهد که در زمان‌های خیلی دور نیز در کشور ما وسایلی با کارکرد اسباببازی وجود داشته است.
وی به استقبال کودکان و خانواده‌ها از جشنواره ملی اسباببازی اشاره و اظهار کرد: اینکه کودکی با اصالتی بلوچی، کردی، آذری و... که در تهران زندگی می‌کند به این جشنواره می‌آید و لباس قوم خود را بر تن عروسک‌ها می‌بیند قطعا برایش جالب است و این کمک می‌کند به حفظ خرده فرهنگ‌ها.
دکتر فریده حمیدی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی نیز در اهمیت نقش اسباببازی در فرایند رشد کودکان در ادامه این نشست گفت: بارها دیده شده که کودک نحوه برخورد والدین با خودش را شبیه‌سازی کرده و همان رفتار را با عروسک خودش تکرار می‌کند.
وی با اشاره به علاقه کودکان به بازی قایم باشک افزود: مثلا از همین نکات مورد توجه کودک باید برای ساخت بازی‌ها استفاده کرد، ساخت اسباب‌بازی‌ای که حالت پیدا و پنهان داشته باشد؛ این در واقع تمرینی است برای پایداری شکلی در کودک.
حمیدی ادامه داد: در دوره حسی و حرکتی کودک به دنبال کشف سختی، نرمی، زبری و حالت‌های مختلف اجسام است که اگر اسباب‌بازی‌هایی با این هدف تولید شود تا کمک کند به کشف اصوات و جنس و اثرگذاری آن از سوی کودک، بسیار تاثیرگذار است. از طرفی ساخت اسباب‌بازی‌هایی که تبیین کننده طبیعت باشد قطعاً کودک را به کشف وامی‌دارد.
این استاد دانشگاه به اهمیت انتخاب اسباببازی برای کودکان 2 تا 7 سالگی اشاره و اظهار کرد: در این سنین باید اسباب‌بازی‌هایی برای کودک تهیه شود که بتواند قابلیت‌های خلاقانه کودکی را تقویت کند.
وی به انواع بازی‌ها شامل بازی‌های تمرینی، نمادین، قاعده‌ای، فکری و... اشاره کرد و توضیح داد: کودک با قرار گرفتن در فضای بازی‌های استاندارد در موقعیتی قرار می‌گیرد که به کشف و رشد می‌رسد.
وی که از جشنواره دیدن کرده بود به اسباب‌بازی‌هایی که به افزایش تمرکز کودکان خصوصا کودکان بیش‌فعال منجر می‌شود، اشاره و اظهار کرد: اسباببازی علاوه براین‌که باید با با نیازهای فرهنگی کودکان هم‌خوانی داشته باشد، می‌تواند قابلیت ورزش و حتی درمان داشته باشد، مثل اسباب‌بازی‌هایی که انرژی زیاد یک کودک بیش‌فعال را در جهت مثبت هدایت می‌کند.
دکتر بهنام زنگی، نایب رییس انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران نیز چهارمین سخنرانی بود که در این نشست سخنرانی کرد. وی با بیان این سوال که آیا قضاوت ما از انواع اسباب‌بازی‌های داخلی و خارجی با احساس و قضاوت کودکان منطبق است یا خیر، گفت: متاسفانه سایه سنگین بزرگسالی در آثار هنری و نمایشی ما وجود دارد و اصولا هنر در کشور ما هنر بزرگ‌سال محسوب می‌شود و این یک کاستی بزرگ حتی در ساخت و توجه به بحث اسباببازی در کشور ماست.
زنگی کارکردهای اسباببازی را به دو گروه تقسیم کرد و افزود: اسباببازی کارکرد بازسازی و شبیه‌سازی فضای بزرگسالی دارد، مثل اسباب‌سازی ماشین یا عروسک و علاوه بر آن اسباب‌بازی‌هایی نیز داریم که شبیه‌سازی ندارند بلکه مثل پازل عمل می‌کنند.
وی صنعت اسباببازی را یک پدیده چند وجهی دانست و گفت: اسباببازی باید از جنبه‌های مختلف مانند فرهنگی، تاریخی، مردم‌شناسی، روانشناسی و غیره مورد مطالعه و ساخت قرار گیرد.
آخرین کارشناس این نشست دکتر طیبه عزت‌الهی بود که در قالب تجربه و مطالعات خود در میان ترکمن‌ها به بررسی زنان ترکمن و تجلی فرهنگ و ارزش‌های آن‌ها در عروسک‌های کودکان ترکمنی پرداخت.
عزت‌الهی معتقد بود: فارغ از ارزش‌گذاری‌ها، مطالعه در اقوام و فرهنگ‌ها نشان می‌دهد که تاثیر ارزش‌ها و فرهنگ مردم در اسباب‌بازی‌ها قابل توجه است، تا جایی که عروسک‌های زنی که برای کودکان ترکمن ساخته می‌شود، فاقد صورت است چراکه در فرهنگ آن سرزمین علی‌رغم اینکه زنان بسیار فعال هستند اما پوشش آن‌ها به گونه‌ای است که زنان چهره خود را می‌پوشانند.
نشست‌های تخصصی سومین جشنواره‌ی ملی اسباببازی به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 28 مرداد پایان می‌یابد. این جشنواره از 24 تا 28 مرداد از ساعت 14 تا 22 میزبان علاقه‌مندان است.
