او تاکنون ۲۰ فیلم ساخته است که موفق به کسب جوایز مختلفی از جشنواره‌های کن، انسی، زاگرب، هیروشیما، اشتوتگارت، اتاوا و اسپینیو شده‌اند. او سال ۲۰۱۷ کریستال افتخاری انسی، در سال ۲۰۱۸ جایزه افتخاری سینمای سوییس، در سال ۲۰۱۹ شوالیه ادب و هنر فرانسه و در سال ۲۰۲۰ جایزه یک عمر دستاورد هنری جشنواره انیمافست زاگرب را از آن خود کردهاست.
شوئیزگبل داور بخش بین‌الملل دوازدهمین جشنواره پویانمایی تهران بود و به دعوت این رویداد به ایران آمده است. دیدار با او برای ما فرصت مهم و البته دلنشینی بود و گپی هم با او زدیم.
آیا شما پیش از حضور در این دوره از دوسالانه پویانمایی تهران، به ایران آمده بودید؟
بله. من یک بار در سال ۱۹۷۵ در سفر کوتاهی با ماشین به ایران آمدم. یکی از فیلم‌هایم هم در ایران نمایش داده شد، ولی متاسفانه جزئیات آن را به خاطر ندارم. دیگر فیلم‌هایم هم بارها و بارها در جشنواره پویانمایی تهران انتخاب و نمایش داده شده است.
به‌صورت کلی چقدر با فضای سینمای ایران آشنایی دارید؟
در جشنواره فیلم انسی با چند کارگردان انیمیشن ایرانی آشنا شدم و کارهای ایرانیان را دیده‌ام. ایرانی‌ها فیلم‌های خوبی می‌سازند. فیلم «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی را هم دیده‌ام و می‌شناسم. این فیلم هم بسیار خوش‌ساخت است و آن را دوست دارم.
پیش از این با اینکه فیلم‌هایتان در دوسالانه پویانمایی تهران به نمایش درآمده بود، در این جشنواره فرصت حضور نداشتید. آیا حالا که از نزدیک با واقعیت برگزاری جشنواره پویانمایی تهران روبه‌رو شدید با تصوری که از آن داشتید، یکسان است؟
حضور در این جشنواره برایم جالب است. من پیش از این در جشنواره‌های بزرگ زیادی شرکت کرده‌ام، ولی اینجا بسیار شلوغ است و آن‌طور که می‌بینم دانش‌آموزان و دانشجویان به انیمیشن اهمیت می‌دهند و برای تماشای فیلم به این جشنواره می‌آیند. مثلا در جشنواره کره چنین استقبالی ندیدم و آن‌ها خیلی به تماشای فیلم‌ها و حضور در جشنواره اهمیت نمی‌دهند.
از طرف دیگر، فیلم‌ها و فضای این جشنواره را بسیار دوست دارم، فیلم‌های این جشنواره به نسبت دیگر جشنواره‌ها فضای هنری‌تری دارد. در جشنواره‌های دیگر بیشتر فیلم‌هایی با تکنیک‌های مدرن و کامپیوتری مانند دوبعدی و سه‌بعدی می‌بینم، ولی جشنواره پویانمایی تهران هم مانند جشنواره انسی فیلم‌هایی با تکنیک‌های هنری نمایش می‌دهد.
در حال حاضر داور بخش بین‌الملل هستید و در طول این چند روز آثار ایرانی را دیده‌اید. به نظر شما این آثار در چه سطحی قرار دارند؟
من بسیار غافلگیر شدم، چون سطح انیمیشن‌های ایرانی از نظر بصری، هنری و تکنیک بسیار بالاست. متاسفانه زبان انگلیسی‌ام خوب نیست و نمی‌توانم به‌خوبی متوجه قصه انیمیشن‌ها شوم، فقط ایده کلی آن‌ها را متوجه می‌شوم ولی از بررسی بصری این آثار بسیار لذت بردم. باید به شما بگویم که من علاقه بیشتری به فیلم‌هایی دارم که دیالوگ ندارند و با تصویر داستان را روایت می‌کنند.
آیا در کشور سوییس جشنواره انیمیشن شناخته شده‌ای دارید؟
بله، دو جشنواره انیمیشن با نام‌های Fantoche و Animatou در سوییس برگزار می‌شود که برای ما بسیار مهم است.
وضعیت ساخت انیمیشن در کشور شما چطور است؟
ما در سوییس دو مدرسه انیمیشن داریم که در این زمینه فعال و مدارس بسیار خوبی هستند. وضعیت ساخت انیمیشن نسبت به گذشته در کشور من بسیار بهتر شده است، چون تا قبل از راه‌اندازی و فعالیت این مدارس، مردم سوییس فقط در خانه‌های خودشان می‌توانستند انیمیشن بسازند، ولی امروز در کنار این مدارس که به‌خوبی فعالیت می‌کنند، استودیوهایی وجود دارد که انیمیشن‌سازان می‌توانند گروهی و در کنار هم کار کنند. همچنین در بخش ایتالیایی کشور ما یک مدرسه و جشنواره بسیار خوب انیمیشن وجود دارد.
شما در چه سنی و با چه انیمیشنی بود که به ساخت انیمیشن علاقه‌مند شدید؟
اولین‌بار با تماشای انیمیشن‌های جشنواره انسی به ساخت انیمیشن علاقه‌مند شدم، چون در آنجا انیمیشن‌هایی دیدم که در هیچ جای دیگر، نه در تلویزیون و نه در سینما نمی‌توانستم ببینم. کارتون‌هایی مانند تام و جری مورد علاقه من نبودند، قبل از انسی هم با انیمیشن‌های نورمن مک‌لارن بود که به انیمیشن علاقه‌مند شدم.
ساخت انیمیشن هنوز برایتان حس‌وحال ساخت اولین کارهایتان را دارد؟
بله، هر زمانی که شروع به ساخت فیلم می‌کنم، سعی می‌کنم بهترین فیلمم را بسازم؛ فیلمی که نسبت به فیلم‌های قبلی‌ام بهتر باشد.
اگر بخواهید به کسانی که تازه می‌خواهند قدم در راه ساخت انیمیشن بگذارند توصیه‌ای کنید، چه می‌گویید؟
باید همیشه اشتیاق ساخت فیلم داشته باشید و این اشتیاق را حفظ کنید، چون ممکن است با ساخت انیمیشن کوتاه معروف شوید ولی تضمینی نیست که پول خوبی هم به دست ییاورید، مگر اینکه به‌سراغ ساخت انیمیشن بلند بروید و تهیه‌کننده داشته باشید. البته ساخت بازی و انیمیشن های تبلیغاتی هم درآمد خوبی دارد.
وودی آلن هم می‌گوید که من اگر امروز ثروتمندم به دلیل ساخت فیلم‌هایم نیست، بلکه به دلیل آپارتمانی است که خریده بودم و آن را فروختم.
امروز هنر انیمیشن به‌سمت صنعتی شدن رفته و شکل تجاری آن بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. فیلمسازانی مثل شما که هنوز از تکنیک‌های سنتی انیمیشن استقبال می‌کنند و فضای هنری کارها برایشان ارزش دیگری داشته باشد، بسیار کم شده‌اند. آیا شما احساس تنهایی نمی‌کنید؟
درست می‌گویید، من هیچ علاقه‌ای به فیلم‌های صنعتی و تجاری ندارم، اما بالاخره فیلمسازانی مانند من هم باید زندگی کنند و زنده بمانند. خوشبختانه من این شانس را دارم که فیلم‌های دلخواهم را بسازم و کشورم این امکان را در اختیارم می‌گذارد که هر فیلمی که می‌خواهم بسازم. من احساس تنهایی نمی‌کنم، چون می‌بینم که در مدارس انیمیشن هم افرادی هستند که دوست دارند مانند من فیلم بسازند.
چه چیزهایی الهام‌بخش شما در ساخت فیلم‌هایتان هستند؟
موسیقی‌هایی که گوش می‌دهم، کتاب‌هایی که می‌خوانم و تمام محیط اطرافم الهام‌بخش من هستند. هر آن چیزی که در به طور روزمره در زندگی با ان مواجه می‌شوم می تواند الهام‌بخش من باشد.
از تجربه جایزه‌های مختلفی که از جشنواره‌های مهمی همچون انسی و زاگرب گرفته‌اید، بگویید.
من از جشنواره فیلم انسی جایزه زیادی نگرفتم، اما هر سال فیلم داشتم و فیلم‌هایم در بخش مسابقه نمایش داده شده است، البته جشنواره انسی در نهایت به من یک جایزه افتخاری داد تا این اشتباه تاریخی را جبران کند! اما از جشنواره فیلم زاگرب زیاد جایزه گرفتم. شاید جایزه اصلی جشنواره را نگرفته باشم، ولی تعداد جوایزی که از این جشنواره بردم، بسیار زیاد است.
آرزویی دارید که در زندگی حقیقی نتوانسته باشید، آن را محقق کنید، ولی در جهان انیمیشن با ساختش در انیمیشن‌هایتان به آن رسیده باشید؟
نه. فکر می‌کنم همین که می‌توانم کاری را که دوست دارم انجام دهم و از ساخت انیمیشن‌هایم کسب درآمد کنم و زندگی خوبی داشته باشم، برایم کافی است. این انتخاب من است، من کاری را انجام می‌دهم که عاشقش هستم. تنها آرزویی که دارم این است که فیلمی بسازم که همه از آن لذت ببرند، همه دنیا فیلمم را دوست داشته باشند و آن را بپذیرند. این تنها آرزوی محقق نشده من تا به امروز است.
شخصیت انیمیشنی می‌شناسید که خودتان را شبیه به آن ببینید؟
(می‌خندد) چارلی چاپلین. من این شخصیت را بسیار دوست دارم. می‌دانم موقعیت کمیکی دارد، ولی من امیدوارم که شبیه به این شخصیت باشم.
در همین دو، سه روز که به کشور ایران سفر کرده‌اید، ایران را چطور کشوری دیدید؟ آیا دوست دارید باز هم به ایران بیایید؟
بله، چراکه نه. مردم ایران بسیار مهربان هستند و برخورد دوستانه‌ای دارند، غذاهای اینجا خوشمزه است، فقط قدری هوای تابستان گرم است و این شرایط را برایم سخت می‌کند.
