به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، نشست «شیوه‌های قصه‌گویی برای انتقال مفاهیم درسی و آموزشی» با حضور محمد گودرزی دهریزی و رخسانا خان برگزار شد.
در این نشست رخسانا خان داور بخش بین‌الملل بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی؛ درباره‌ی ضرورت‌های یک داستان موفق سخن گفت. نویسنده و پژوهش‌گر کشورمان، محمد گودرزی‌دهریزی نیز درباره‌ی سازوکاری که داستان بر رفتار خواننده ایجاد می‌کند، صحبت کرد.
بر این اساس نخستین سخنران این مراسم نویسنده‌ی سرشناس کشور کانادا بود. خان گفت: «من از جامعه‌ای آمده‌ام که قصه گفتن و خواندن داستان در آن عوامل مهمی در یادگیری محسوب می‌شوند. ما از متون داستانی برای آموزش اخلاقیات، نکات آموزشی و تفهیم نکته‌های مهم درس استفاده می‌کنیم چرا که شنیدن یا خواندن داستان سبب می‌شود تا احساسی شبیه به تجربه برای خواننده یا شنونده رخ دهد. اگر داستانی خوب نوشته یا روایت شود بخشی از وجود نویسنده می‌شود.»
وی درباره‌ی ویژگی‌های یک داستان خوب عنوان کرد: «اگر داستانی خوب باشد مرزهای نژادی و جغرافیایی را پشت سر می‌گذارد. داستان خوب با داشتن یک حقیقت در دل برای همه‌ی جهان اشتیاق بخش خواهد بود.»
وی درباره‌ی تدریس با بهره‌گیری از داستان گفت: «تدریس و تعلیم به نوعی دست‌کاری ذهن دانش‌آموزان است. کشورهای مختلف در طول تاریخ از قصه‌گویی در این امر بهره برده‌اند. چرا که هر داستانی در پایان درصدد دست‌یابی به ذهن مخاطب و تغییر آن است.»
نویسنده‌ی کتاب معروف «آبنبات چوبی قرمز بزرگ» در مورد بیان یک داستان تاثیرگذار عنوان کرد: «شما به عنوان یک مدرس یا قصه‌گو می‌خواهید مخاطب را تحت تاثیر قرار بدهید. اما باید چه راه‌کاری داشته باشید؟ شما باید با دقت به جزییات بپردازید. اما برای دست‌یابی به آن باید سه مرحله را طی کنید.»
رخسانا خان ادامه داد: «هر داستان یک شروع، یک میانه و یک پایان دارد. در شروع داستان باید مشکلی وجود داشته باشد، در میانه‌اش این مشکل اوج بگیرد و در پایان نیز باید مشکل حل شود. داستان شبیه به فوتبال است، برای آن‌که به نقطه‌ی اوج برسد باید مقدمه چینی‌هایی در آن صورت بگیرد، در پایان هم اگر در میانه‌ی داستان اتفاقی رخ ندهد شما داستان موفقی خلق نکرده‌اید.»
این نویسنده و قصه‌گو در ادامه‌ی نشست به طرح دو داستان و بررسی این مراحل در آن‌ها پرداخت. در این مسیر مخاطبان نشست نیز به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
در ادامه محمد گودرزی‌دهریزی سخن گفت. او به بررسی تاثیرهایی پرداخت که داستان بر کودکان دارد: «بارها و بارها درباره‌ی یک امر بدیهی صحبت شده است، تاثیرهای قصه‌گویی برای کودکان. این یک امر مسلم است که قصه بر کودکان تاثیر دارد. اما من می‌خواهم درباره‌ی موضوعی دیگر صحبت کنم: داستان چگونه بر رشد کودک تاثیر دارد؟»
قصه‌گویی یک موضوع میان رشته‌ای است. از یک سو با ادبیات و از سوی دیگر با مسایل فیزیولوژیکی در ارتباط است. تعلیم و تربیت موضوع دیگری است که این هنر به آن می‌پردازد. از طرف دیگر هم مستقیما با موضوع روان‌شناسی درگیر است. اما این مسایل چگونه در قصه بازتاب دارد؟ این امر را در چهار نوع سازوکار می‌شود بررسی کرد.»
این مدرس دانشگاه ادامه داد: «وقتی قصه‌ای خوانده می‌شود سازوکار تعلیمی فعال می‌شود. سازوکار تعلیمی همان عنصری است که باعث می‌شود ما از خودمان بپرسیم بعد چه اتفاقی می‌افتد و برای پیدا کردن پاسخ با داستان همراه می‌شویم. نویسنده هوشمندانه تعلیق را در ابتدای داستان ایجاد و کودک را جذب و در پایان درگیر می‌کند. به محض درگیری مخاطب خودآگاه، کودک دچار غفلت می‌شود و حواس ناخودآگاه او به سمت شخصیت‌های داستان سوق پیدا می‌کند. نویسنده از این فرصت استفاده و پیام خود را منتقل می‌کند.»
گودرزی گفت: «سازوکار دوم تمثیلی است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های تربیتی دوگانگی تربیت است. یک سوی ماجرا راستی، درستی، وفاداری و عشق است. همه دوست داریم فرزندان‌مان با این مفاهیم آشنا شوند. اما از سویی تمامی این مفاهیم انتزاعی‌اند. مخاطبان تا پایان دوره‌ی کودکی مفاهیم انتزاعی را درک نمی‌کنند. پس قصه‌ها به کمک می‌آیند تا کودک با مثال درگیر مفاهیم شوند. این امر ثمره‌ی مهمی دارد. با تمثیلی کردن مفاهیم تربیتی، خود بچه‌ها می‌توانند الگوهایشان را بیابند، به جای این‌که ما الگوها را به آن‌ها معرفی کنیم.»
این سخنران در ادامه از سازوکار آشنایی‌زدایی نام برد: «وقتی کودکی متولد می‌شود و رشد می‌کند در ابتدا به همه‌ی پدیده‌ها با نگاه چیستی و چرایی نگاه می‌کند. اما به مرور زمان به همه‌ی این‌ها عادت می‌کند. عنصر آشنایی‌زدایی کمک می‌کند تا ما به پدیده‌ها نگاه جدیدی داشته باشیم. یکی از عناصر این است که دنیای قصه، خود متفاوت است. گاهی پایان بندی‌های داستان می‌توانند نقشی را که از آن سخن گفتیم ایفا کنند.»
وی در پایان سخنانش گفت: «صحبت‌های من چه رابطه‌ای با موضوع «شیوه‌های قصه‌گویی برای انتقال مفاهیم درسی و آموزشی» دارد. آنچه گفتم می‌تواند پاسخ این پرسش باشد، چرا نظام آموزش و پرورش مدرن برای تربیت کودکان بر روی ادبیات سرمایه‌گذاری می‌کند.»
بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان روز 5 بهمن 1396 به کار خود پایان می‌دهد.
